Dünyada döviz rejimi ve para politikası
IMF'nin yıllık raporundaki bilgilerden hareketle dünyada döviz rejimi uygulamalarına baktığımızda 187 ülke içinde 26 ülkenin dalgalı kur, 53 ülkenin yönetilmiş dalgalı kur, beş ülkenin sürünen peg, altı ülkenin bant içinde dalgalanan peg, 49 ülkenin sabit peg, yedi ülkenin para kurulu, 41 ülkenin başka bir döviz kuru belirleme yöntemi (avro gibi) ile döviz kuru belirlediklerini görüyoruz.
Paralarının dış değerini belirlemek için aynı şekilde bağımsız dalgalanma yöntemini tercih eden 26 ülkenin, paralarının iç değerini belirlemek için uyguladıkları para politikası farklılıklar gösteriyor. Örneğin Türkiye, Avustralya, Brezilya, Kanada, Şili, İsrail, Kore, Meksika, Yeni Zelanda, Norveç, Polonya, İsveç ve İngiltere dalgalı kura eşlik etmek üzere para politikası olarak da enflasyon hedeflemesi yöntemini uyguluyorlar. Buna
karşılık Arnavutluk, Kongo ve Uganda, dalgalı döviz kuru uygulamakla birlikte para politikasına baz olarak bir parasal büyüklüğü hedef seçmiş bulunuyorlar. ABD, Japonya ve İsviçre, dalgalı kur uygulamakla birlikte herhangi bir nominal çıpa seçmeyip de çeşitli parasal büyüklüklere göre
para politikasını biçimlendiriyorlar.
Döviz kuru için yönetilmiş dalgalı kur yöntemini ve aralarında Arjantin, Endonezya, Tunus, Uruguay ve Bangladeş'in de bulunduğu 53 ülke parasal büyüklükleri hedefleyerek para politikası belirliyorlar. Kolombiya, Çek Cumhuriyeti ve Romanya gibi ülkeler enflasyon hedeflemesi yapıyorlar. Rusya, Singapur, Hırvatistan, Hindistan, Malezya gibi ülkeler yönetilmiş
dalgalı kura eşlik etmek üzere herhangi bir nominal çıpa seçmeyip de çeşitli parasal büyüklüklere göre para politikasını biçimlendiriyorlar.
Sürünen peg yöntemiyle döviz kuru belirleyen Bolivya, Botsvana, Kosta Rika, İran ve Nikaragua para politikasını döviz kuru çıpasına bağlamış bulunuyorlar. İran ayrıca parasal büyüklük hedefini de gözeterek çifte çıpa uygulamaya çalışıyor.
Yatay bantlar içinde peg edilmiş döviz kuru uygulayan Kıbrıs Rum Kesimi, Danimarka ve Tonga para politikalarını nominal döviz kuru çıpasına göre belirlerken, Macaristan ve Slovak Cumhuriyeti para politikası çerçevesi olarak enflasyon hedeflemesini tercih ediyor.
Sabit peg yöntemini esas alarak döviz kuru belirleyen 49 ülkenin 44'ü kendi paralarını tek bir yabancı paraya, 5'i ise bir yabancı paralar sepetine peg etmiş durumda. Bunlar içinde Azerbaycan, Makedonya, Hollanda, Pakistan, Suudi Arabistan ve Ukrayna para politikasını nominal döviz kuru çapasına bağlamış, Çin bir parasal büyüklüğü hedef almış, Pakistan ise parasal büyüklükleri hedef almış bulunuyor.
Para kurulu yoluyla döviz kuru belirleyen 7 ülke hem döviz kuru hem de para politikasını para kurulu çerçevesinde belirliyor. Bu ülkeler Bosna Hersek, Brunei, Bulgaristan, Cibuti, Estonya, Hong Kong ve Litvanya.
Döviz kuru düzenlemesini esas alan 41 ülkenin 12'si avro bölgesinin ülkeleri olan Avusturya, Belçika, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Portekiz, İspanya. Bu ülkeler parasal büyüklükleri gözeten bir para politikası çerçevesi içindeler. 14 ülke Frank bölgesine dahiller ve para politikasını belirlemek için nominal döviz kuru çıpası uyguluyorlar. Bunlar arasında Benin, Mali, Senegal, Togo, Kamerun ve Gabon yer alıyor.
6 ülke bu rejimin içine monte edilmiş olarak para kurulu uyguluyor. Aralarında Ekvator ve Panama'nın da bulunduğu 9 ülke de bir başka ülke parasını kendi parası olarak kullanıyor.
Bu kadar farklı uygulamanın varlığı, küreselleşmenin henüz döviz ve para politikası açısından standart bir yöntem yaratamadığını gösteriyor.